Bir Akademisyenin, Bilimsel Araştırma Çıktılarında Aktif Olarak Görev Aldığı Kurumu Adres Kısmında Yazma/Belirtme Zorunluluğu Var Mı?

Bir akademisyenin, bilimsel araştırma çıktılarında aktif olarak görev aldığı kurumu adres kısmında yazma/belirtme zorunluluğu var mı?

*

Kulağı tırmalayan cinsten bir soru olduğu aşikar!
Bir süredir bibliyometrik atıf veri tabanlarında geziniyorum. Bu gezinin aklıma takılan önemli kısımlarından biri de bu soru oldu.
Hali hazırda bibliyometrik araçlarla ölçevler, günümüz akademisindeki önemini korurken, “akademide sayıların diktatörlüğü” bağlamında bilimsel araştırma çıktılarında eksik atıf hesaplaması¹ ve adres gösterimindeki sorunsalların² yazar ve kurumların sıralamalarına etkileri yukarıdaki soruyu, biraz daha anlamlandırıyor!

Zehra Taşkın’ın “metriklere hapsedilmiş akademi”³ ifadesi ve akademide “sayıların ötesine geçmek” önermesinin, bibliyometrik alana yeni bir olgu ve anlam derinliği katsa da realitedeki bibliyometrik ölçevler, sorunsal sarmalıyla birlikte, uzun bir süre gündemimizi meşgul edecek gibi karşımızda durmaktadır.

*
Düşünün ki ben, etki değeri yüksek bir dergide bir makale yazmışım. Makalem de kısa süre içinde 100’lerce atıf almış, almaya da devam ediyor; ama gelin görün ki adres kısmına çalıştığım kurumun bilgisini yazmamışım ya da yazmayı unutmuşum, dergi editörü de makale üst verisini Crossref’e ya da dizinlere olduğu gibi göndermiş… Ya sonrası?

*
Soruyu epey düşündüm!
*
Sorunun, kategorik olarak etik başlığında değerlendirilme olasılığı yüksek düşüncesiyle, Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’ni ⁴okudum.
Mezkûr yönergenin 4. maddesinin 2. fıkrasının a bendinde “Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,” etik ihlal türü olarak ifade edilmektedir.

Bunun yanı sıra 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun⁵ 42. maddesinin c bendinde “Her öğretim elemanı, bilimsel araştırmalarının, yayınlarının ve verdiği dersleriyle yönettiği seminerlerin ve uygulamaların listesini, yurt içinde ve dışında yapılan bilimsel kongrelerdeki tebliğlerin birer örneğini, bağlı bulunduğu birim yöneticisinin aracılığıyla rektörlüğe sunmak zorundadır. Yayımlanmayan eserlerin daktilo ile yazılmış birer kopyası verilir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun eser sahibine tanıdığı haklar saklıdır.” ifadesi yer almaktadır.

Yukarıdaki yönerge ve kanun kapsamındaki maddeler, merakıma konu olan soruya yanıt bağlamında değerlendirilebilir mi, emin değilim.

*
Hadi yukarıdaki soruya farklı bir açıdan yaklaşalım!
*
Yurt dışında herhangi bir üniversitede birkaç yıl süreyle çalıştınız veya görevlendirildiniz. Bu süre zarfında uluslararası önemli bir projede de görev aldınız. Çok yazarlı, etki değeri yüksek dergilerde bilimsel araştırma çıktılarınız yayınlandı. Araştırma çıktılarınız da epey atıf aldı, almaya da devam ediyor. Yurda dönüş sağladınız; ancak hala proje paydaşı olarak, çalıştığınız üniversiteden bağımsız, yayınlar yapmaya devam ediyorsunuz. Bu sefer yayınlarınızın adres kısmında iki kurum adresi belirtiyorsunuz… Doğal olarak araştırma çıktılarının metrikleri hop, adres gösteriminden dolayı, şu an görev yaptığınız üniversite hanesine de ekleniyor…
Sizce bu durumda ne düşünmeli?
*
Web of Science’deki araştırmalarınızda “Group Authors” modülü, konu hakkında sanırım size iyi fikirler verecektir.
*
Son kertede, kafamı kurcalayan soruya net bir yanıt bulamadığımı düşünüyorum. Bu açıdan akademide bilimsel araştırma çıktılarında adres sorunsalına, açık bir çözüm getirilmesi gerektiği kanısındayım. Her ne kadar 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun yukarıda zikredilen madde ve fıkrası, bilimsel çalışmaları bildirme zorunluluğu getirse de bilimsel çalışmalarda çalıştığı yeri bildirme zorunluluğu getirmemektedir. Bunun yanı sıra çalışmalarda adres gösteriminin, sehven yapılacak hataları dikkate alarak sehven yapılmayacak suistimale açık bir konu olduğu da düşünülebilir.
Kafamı kurcalayan bu sorulara belki ortak bir yanıt da bulabiliriz. Konuyla ilgilenen tüm paydaşların fikirleri önemli. Onların da değerli yorumları heyecanla bekliyorum.

1. Nobel ödüllü bilim insanımız Aziz Sancar’ın eksik atıf sorunu / Cem Özel ↩︎
2. Bilimsel Araştırma Çıktılarında Adres Gösterimi Sorunsalı ve Çözüm Önerileri Üstüne / Müslüm Yurtseven ↩︎
3. Yükseköğretimin sermayesi, araştırma değerlendirme ve metriklere hapsedilmiş akademi üzerine… / Zehra Taşkın ↩︎
4. Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi ↩︎
5. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu ↩︎

Paylaşmak önemsemektir!