Merhabalar,
T.C. Sayıştay Başkanlığının Eylül 2022 yılında yayınlanan Yükseköğretim Kurulu 2021 Yılı Sayıştay Denetim Raporunda ki 9. Bulguyu sizlerle paylaşmak istiyorum.
Kamu kaynaklarının verimli kullanılması ve kurumlar arası uygulama farklılıklarının ortadan kalkması adına umarım düzenleme yapılır.
BULGU 9: Üniversitelerin Kütüphane Veri Tabanı Alımlarında Koordinasyon ve İşbirliği Eksikliği Bulunması
Üniversitelerin akademik kaynak ihtiyaçlarını karşılayan kütüphane veri tabanı
hizmetinin tüm kamu üniversitelerini kapsayacak biçimde Yükseköğretim Kurulunca koordine
edilmediği görülmüştür.
24.12.2003 tarih ve 25326 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5018 sayılı Kamu Malî
Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun amacı, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir
şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını düzenlemektir. Kamu maliyesinin temel ilkeleri ise
Kanun’un 5’inci maddesinde kamu malî yönetiminin uyumlu bir bütün olarak yürütüleceği;
kamu görevlilerinin hesap verebilmelerini sağlayacak şekilde uygulanacağı; malî disiplini
sağlayacağı; kamu idarelerinin mal ve hizmet üretimi ile ihtiyaçlarının karşılanmasında,
ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik
ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılmasının esas olacağı şeklinde
belirtilmektedir.
Bu kapsamda üniversitelerin akademik kaynak ihtiyacının bir kısmı Türkiye Bilimsel
ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) bünyesinde Ulusal Akademik Ağ Bilgi
Merkezinin (ULAKBİM) Cahit Arf Bilgi Merkezi (CABİM) tarafından ücretsiz sağlanmaktadır. Bunun yanında, üniversiteler, 27.01.2012 tarihinde, üniversite kütüphanelerinin işbirliği ve dayanışma içinde hareket etmelerine aracılık etmek ve daha az maliyete daha çok bilgi kaynağı temin etmelerini sağlamak amacıyla kurulmuş Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Derneği (ANKOS), kanalı ile kütüphane veri tabanı hizmetini
alabilmektedir. Bu alım söz konusu derneğin belirlediği fiyat üzerinden ilgili veri tabanı lisans
sahibine ödenmek suretiyle temin edilmektedir. Ayrıca üniversiteler akademik birimlerin
talepleri doğrultusunda da ücretli veri tabanı abonelikleri de yaptırabilmektedir.
Gerek ilgili dernek aracılığıyla, gerekse tekil olarak üniversitelerce alınan bu veri
tabanları, doğası gereği 22.01.2002 tarih ve 24648 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4734
sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan temin usulü” başlıklı 22’nci maddesinin (a) fıkrası
kapsamında “tek satıcı” olarak temin edildiğinden, fiyatlandırma konusunda ilgili derneğin
veya lisans sahibi firmanın belirlediği ücretler esas alınmaktadır. Dolayısıyla hem teknik bilgi
gerektiren hem de rekabet ortamının oluşmadığı bu hizmet alımlarında alınan hizmetin kapsamı
ve fiyatlandırma kriterlerinin neler olduğu tam olarak anlaşılamadığı gibi üniversitelerce aynı
veri tabanına farklı fiyatların ödenmesi sonucunu doğurduğu görülmüştür.
Ayrıca, yukarıda değinildiği gibi teknik bir konu olan ve uzmanlık gerektiren veri tabanı
hizmeti alımında her bir üniversitenin teknik kadrolarının yeterli olmadığı gerçeği, Anadolu
Üniversite Kütüphaneleri Derneğinin kurulmasına neden olmuştur.
Şöyle ki; 06.11.1981 tarih ve 17506 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2547 sayılı
Yükseköğretim Kanunu’nun “Yükseköğretim Kurulunun görevleri” başlıklı 7’nci maddesinde;
“Yükseköğretim Kurulunun görevleri; a) Yükseköğretim kurumlarının bu Kanunda belirlenen
amaç, hedef ve ilkeler doğrultusunda kurulması, geliştirilmesi, eğitim – öğretim faaliyetlerinin
gerçekleştirilmesi ve yükseköğretim alanlarının ihtiyaç duyduğu öğretim elemanlarının yurt
içinde ve yurt dışında yetiştirilmesi için kısa ve uzun vadeli planlar hazırlamak, üniversitelere
tahsis edilen kaynakların, bu plan ve programlar çerçevesinde etkili bir biçimde kullanılmasını
gözetim ve denetim altında bulundurmak,
b) Yükseköğretim kurumları arasında bu Kanunda belirlenen amaç, ilke ve hedefler
doğrultusunda birleştirici, bütünleştirici, sürekli, ahenkli ve geliştirici işbirliği ve
koordinasyonu sağlamak, …”
hükümleri yer almaktadır.
Diğer taraftan 21.11.1983 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 124 sayılı
Yükseköğretim Üst Kuruluşları ile Yükseköğretim Kurumlarının İdari Teşkilatı Hakkında
Kanun Hükmünde Kararname’nin 9’uncu maddesinde Yükseköğretim Kurulu Yayın ve
Dokümantasyon Daire Başkanlığının görevleri sıralanmıştır. Söz konusu maddede aynen;
“Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
a) Kütüphanenin düzenli çalışmasını sağlamak,
b) Kitap ve Dergileri yurtiçinden ve yurtdışından sağlamak, bunların mikrofilm, film,
video, banta geçirilmesini ve ciltlenmesini ve kataloglanmasını yaptırmak,
c) Gerekli her türlü film, fotokopi, kitap, dergi ve makaleleri sağlamak,
d) Kütüphane hizmetlerini yükseköğretim kurumları ile ihtiyaç duyan kişi ve kurumlara
sunmak.” denilmektedir.
Görüleceği üzere; yükseköğretim kurumlarına tahsis edilen kaynakların, plan ve
programlar çerçevesinde etkili bir biçimde kullanılmasının gözetim ve denetimi ile
yükseköğretim kurumları arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak görevi Yükseköğretim
Kuruluna verilmiştir. Ayrıca Kurulun bünyesinde oluşturulan Yayın ve Dokümantasyon Daire
Başkanlığı ise yükseköğretim kurumlarının akademik kaynak ihtiyacını karşılamakla da görevli
ve sorumlu tutulmaktadır.
Her ne kadar Kamu İdaresi tarafından iletilen cevapta, Yükseköğretim Kurulu Yayın ve
Dokümantasyon Daire Başkanlığının, 124 Sayılı KHK’nin 9’uncu maddesinde belirtilen
görevleri arasında; yükseköğretim kurumlarının akademik kaynak ihtiyacının (veri tabanı)
karşılanması ile ilgili bir görev ve sorumluluğu ve adı geçen Daire Başkanlığına üst makamlar
tarafından tevdi edilen görevler arasında da böyle bir konunun bulunmadığı, dolayısıyla
bulguda belirtilen hususlarla ilgili olarak herhangi bir çalışma yürütülmediği ve Yükseköğretim
Kurulu bütçesinde üniversitelerin akademik kaynak ihtiyacının karşılanmasına yönelik “yayın
alımı ödeneğinin” de bulunmadığı ifade edilmişse de 06.11.1981 tarih ve 17506 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Yükseköğretim Kurulunun
görevleri” başlıklı 7’nci maddesinde, Yükseköğretim Kurulunun görevlerinden birisinin de
Yükseköğretim kurumları arasında bu Kanunda belirlenen amaç, ilke ve hedefler doğrultusunda
birleştirici, bütünleştirici, sürekli, ahenkli ve geliştirici işbirliği ve koordinasyonu sağlamak
olduğu hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla Yükseköğretim Kurulunun, üniversitelerin akademik
kaynak ihtiyaçlarını karşılayan kütüphane veri tabanı hizmetini tüm kamu üniversitelerini
kapsayacak biçimde temin edilmesini sağlaması, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu’nda ifade edilen kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması amacına
hizmet edecektir.
Bu itibarla; 2019, 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda da yer verilen malî
mevzuatımızın temel kanunu olan 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile 2547
Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun ilgili hükümleri uyarınca; üniversitelerin akademik kaynak
ihtiyaçlarını karşılayan kütüphane veri tabanı hizmetinin tüm kamu üniversitelerini kapsayacak
biçimde Yükseköğretim Kurulunca koordine edilmesinin gerekli olduğu değerlendirilmektedir.
Kaynak: https://www.sayistay.gov.tr/reports/download/NaQ5KKGoqB-yuksekogretim-kurulu
Son yorumlar